Ru
Zəriflik və incəlik bu cinsin daxili dünyasını əks etdirir. Mavi rus pişiyini son dərəcədə ehtiyatlı adlandırmaq olar. O, ətraf-mühitin dəyişməsinə bir qədər həssasdır və sahibinə dərhal öyrəşmir. Lakin görünən laqeydliyin arxasında öz insanının duyğularını hiss edən inanılmaz dərəcədə diqqətli bir ev pişiyi gizlənib. Ona sevginizi verdiyiniz an, əvəzinə sədaqət və şəfqət almağa hazır olun.
Rus mavi pişiyinin mənşəyi və yaranma tarixi
Bu pişik cinsinin yaranmasına dair etibarlı mənbələr tapmaq çətin olar. Bi cinsə oxşayan pişiklərin təsvirinə dünyanın müxtəlif nöqtələrində (İspaniya, Rusiya, İsveçrə, Danimarka, Pribaltika və s.) rast gəlinir. Cinsin adı ilə bağlı da qarışıqlıq var. Rəsmi olan rus mavi pişiyi adından əlavə arxanqelsk, ispan, malta, ekzotik, şərq və hətta amerikan mavi pişiyi adlarına da rast gələ bilərsiniz.
Cinsin formalaşmasında İngiltərənin böyük bir rolu var idi. Hesab olunur ki, bu heyvanlar Böyük Britaniyaya Arqanqelskdən (Rusiyanın şəhəri) tacir gəmiləri ilə gətirilmişdilər. Buna görə bu pişiyin tanınmış ikinci adı arxanqelsk pişiyidir. İngiltərədə bu pişiklər haqqında ilk xatırlatma 1860-ci ilə aiddir. İngilis tacirləri rus mavi pişiklərinin gözəl və parlaq tüklərinə heyran olaraq onları Rusiyanın Şimalından özləri ilə vətənlərinə aparırdılar. Yaddaqalan görünüşündən yanaşı, pişiklər çox yaxşı siçan ovçuları idilər. İngiltərəyə gətirildikdən sonra arxanqelsk pişikləri tez bir zamanda populyarlıq qazanıb və hətta 1890-cu ildə sərgidə iştirak etmişdilər. İngilis yetişdiriciləri britan pişik cinsini yaxşılaşdırmaq üçün rus mavi pişiklərinin genlərindən istifadə etməyə başlamışdılar. O səbəbdən ki, rus mavi pişiyinin tük örtüyü onların tüklərindən qat-qat gözəl idi. Bu aristokratik pişik cinsini sevərlər klubu 19 əsrin 30-cu illərindən yaradılmışdı. İkinci Dünya müharibəsi zamanı bu canlıların sayı çox azalmışdır. Sonraki dövrdə bu cinsin bərpası üçün avropalı yetişdiricilər siam pişiklərindən istifadə edərək istəmədən rus mavi pişiyinin görünüş standartlarına ziyan vurdular. Onlar daha oriental tipli oldular. Bu isə cinsin xoşagəlməz əlaməti hesab olunur. Rus pişiyinin ilkin standart görünüşü 20 əsrin 70-ci illərində bərpa olunmuşdur.
Rus mavi pişiyi necə seçilməli
Təcrübəli yetişdiricilər sağlam və safqanlı bala rus mavi pişiyini seçmək üçün bunları tövsiyə edirlər:
- Cinsin standart (aşağıdaki abzasda) və özəllikləri ilə öncədən tanış olun.
- Qətiyyən iki ayına çatmamış bala pişiyi almayın.
- Müxtəlif sərgilərdə iştirak edərək, mavi rus pişiyinin yetişdiriciləri barədə məlumatlar əldə edin.
- Aktiv və həyatsevən bala pişiyə üstünlük verin. Bu xüsusiyyətlər onun sağlamlığının və düzgün inkişafının əlamətidir.
- Bala rus pişiyinin çəkisinə diqqət edin. Həmçinin onun gözlərini, qulaqlarını yoxlayın və dəri ilə tük vəziyyətini dəyərləndirin. Sağlam bala pişikdə heç bir axıntılar olmamalıdır.
- İmkan daxilində bala pişiyin valideynlərini də nəzərdən keçirin.
- Bütün lazım olan sənədlərin (heyvan pasportu, peyvəndə dair və s.) olmasına xüsusilə diqqət edin.
- Zərərvericilərə qarşı profilaktik təqdbirlərin görülüb görülməməsi barədə məlumat əldə edin.
Rus mavi pişiyinin müsbət və mənfi tərəfləri
Rus pişikləri bir sıra müsbət cəhətlərə malikdirlər. Bunlara cəlbedən görünüş, müstəqillik, təkliyi normal qarşılaması, gözəgörünməzlik, zəka, təmizkarlıq, zəif tüləmə, cinsə aid irsi xəstəliklərin olmaması, uşaqlarla yaxşı münasibətlər, ovçuluq instinktləri (xüsusilə həyət evində sizə yardımçı ola bilər) və s.
Mənfi tərəfləri çox olmasa da, onları nəzərinizə çatdırırıq. Səs-küyə və evdəki yad insanlara olan dözümsüzlük (əgər tez-tez qonaqlıqlarınız olursa, bu cins sizlik deyil), yer və ya mühiti dəyişdikdə narahatlıq yaşaması, quşlar və gəmiricilər kimi kiçik ev heyvanları ilə birgə saxlanmasının təhlükəsi (pişiyin ovçuluq instinktlərinə görə).
Rus mavi pişiyinin xasiyyəti
Mavi rus pişiyi ailəsinə sıx bağlanır və sahibinin əhvalını çox yaxşı hiss edir. Sanki görünməz quyruq kimi onu hər yerdə izləyir, amma heç vaxt həddindən artıq diqqət tələb etmir. Rus pişiyindən xoşagəlməz sürprizlər gözləməyin – o, evi heç vaxt dağıtmayacaqdır.
Passivliyə baxmayaraq, bu ev pişiyi heç vaxt öz insanları ilə oynamaqdan çəkinmir. Oyuncaq top, siçan və tilov pişiyə zövq verəcəkdir. Cins yüksək yerlərə dırmaşmağı çox sevir. Heyvanı təhlükədən qorumaq və interyerin bütövlüyünü saxlamaq üçün evdə caynaqyonan formasında pişik üçün oyun kompleksi quraşdırmaq tövsiyə olunur. Bununla, siz ev pişiyi üçün nəinki oyun və istirahət, habelə caynaqlarını yonmaq üçün şəxsi bir künc yarada bilərsiniz.
İnstinktlərinə sərbəstlik verə bilməyən pişik uçan həşəratları ovlamağa başlayaraq diqqətliyini itirə bilər. Buna görə də, pəncərələrə və eyvana nəzarət edin.
Rus pişiyi uşaqlarla bir şərtlə yaxşı yola gedir ki, onlar heyvanla necə rəftar etməyi bilirlər. Kiçik uşaqlara gəldikdə, onları pişik ilə nəzarətsiz qoymaq məsləhət görülmür.
Rus pişiyi evdəki digər pişiklər və hətta itlərlə yaxşı yola gedir.
Onlar yad insanlara qarşı çox ehtiyatlıdırlar və dərhal ünsiyyət qurmurlar. Evə qonaq gəldikdə pişik dərhal gözdən itir və gizlənməyə çalışır.
Mavi rus pişiyinin fiziki xüsusiyyətləri və standartı
- Bədəni
Orta boy, bir qədər uzunsovdur. Bədən quruluşu güclü və əzələlidir, eyni zamanda çevik və incədir.
- Baş və kəlləsi
Düz və kifayət qədər uzunsovdur. Burnu düzdür, hamar bir şəkildə düz alına keçir və kiçik bir qabarıqlıq yaradır. Çənəsi güclüdür, yuvarlaqlaşdırılmışdır. Bığ yastıqları ifadə edilmişdir. Boynu uzun və nazikdir, lakin qalın tük və çiyin bıçaqlarının yerləşməsinə görə qısa görünür.
- Gözləri
Böyükdür və yuvarlaqlaşdırılmışdır. Geniş yerləşibdir. Göz rəngi dolğun yaşıldır.
- Ayaqları
Uzundur, sümüyü nazikdir. Pəncələri kiçikdir, bir qədər yuvarlaqlaşdırılmışdır. Yastıqları yumşaq və elastikdir, çəhrayı və ya bənövşəyi rəngdədir. Ön pəncələrdə beş, arxa pəncələrdə isə dörd barmağı var.
- Quyruğu
Uzundur, bədənə nisbətdir. Əsası qalındır və ucuna doğru daralır. Tüklüdür.
- Qulaqları
Kifayət qədər böyükdür, əsası enlidir. Bir-birindən uzaq yerləşiblər. Ucları daha çox itidir. Qulaq dərisi nazik və şəffafdır, daxili hissəsi bir qədər tüklüdür. Xarici tərəfi seyrək qısa tüklə örtülmüşdür.
- Tükü
Qısa, nazik, qalın və plüşdur, toxunuşda yumşaq və ipək kimidir. Alt tük örtüyü vardır.
- Rəngi
Bərabər şəkildə mavidir. Üst tükün ucları gümüşüdür, bu da pişiyə gümüşü parıltı verir. Bu isə onları digər cinslərdən fərqləndirən əlamətlərindən biridir.
Rus mavi pişiyini çox zaman britan pişiyi ilə səhv salırlar, lakin aralarında kifayət qədər fərq var. Rus pişiyi daha zərifdir, britan isə daha kök və ətlidir. Rus pişiyin üzü daha üçbucaqlı və arıqdır, britanınki isə yuvarlaqdır. Bundan əlavə, britanlarda fərqli tük və göz rəngləri mövcud ola bilər. Rus mavi pişiyi isə standarta uyğun olaraq mavi (boz) tük örtüyünə və yaşıl gözlərə sahibdir.
Rus mavi pişiyinin yemlənməsi
Ev pişiyi gündəlik olaraq bütün vacib qida maddələrini (vitamin, mineral, omeqa yağları və s.) almalıdır. Düzgün seçilmiş yüksək keyfiyyətli premium pişik yemi inkişafın bütün mərhələlərində ev heyvanının sağlamlığını və gözəlliyini qoruyacaqdır. Xolistik pişik yemləri (Acana, Orijen və s. brendlərə aid) hətta 90%-dək ət inqrediyentləri ehtiva edə bilərlər.
Gündəlik olaraq, yetkin rus pişiyini Royal Canin Exigent çeşidinin tam balanslaşdırılmış rasionu ilə bəsləmək tövsiyə olunur. Yemin xüsusi uyğunlaşdırılmış kalori tərkibi qeyri-aktiv pişiklərdə artıq çəkinin qarşısını alır, xüsusi formul isə sidik-ifrazat sisteminin sağlamlığını dəstəkləyir.
Pişiyin gündəlik quru yeminə yenilik qatmaq üçün Britaniyanın məşhur Applaws brendinin təbii əlavə yemlərinə nəzər yetirin. Nəm yem pişiyin bədənini lazımi maye ilə təmin edəcək, zəngin dad çeşidi isə hətta ən kaprizli pişiyi belə laqeyd qoymayacaqdır.
Böyümə mərhələsindən asılı olaraq onların harmonik böyüməsi və inkişafını təmin edən bala pişiklər üçün yemlər tövsiyə olunur.
Təbii yemləmə tərəfdarları ilk növbədə baytar həkimi ilə məsləhətləşməlidirlər. Yalnız peşəkar həkim ev pişiyi üçün onun fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq düzgün rasion tərtib edə bilər. Unutmayın ki, təbii yemləmə öz süfrəmizdən bəsləmək demək deyil. "İnsan üçün qida" heyvanda ciddi xəstəliklərə səbəb olur, bu da ən azı müalicə üçün xeyli xərc tələb edir.
Rus mavi pişiyinin təlimi
Rus pişiyi hər şeyi tez qavrayan olduqca ağıllı bir cinsdir. O, pişik tualeti və caynaqyonana tez öyrəşir. Lakin çox təmizkar olan bu cins, tualeti təmiz olmadıqda, ondan istifadə etməkdən imtina edəcəkdir.
Tərbiyə prosesinə erkən yaşdan başlamaq daha yaxşıdır. Müsbət təlim metoduna əməl edin: yaxşı davranışı dadlı çərəz ilə mükafatlandırın, pis hərəkəti dərhal sərt tonla qarşılayın və ya möhkəm əl çalın, amma heç bir halda ev pişiyini cəzalandırmayın.
İstədiyinizdə, ev pişiyinə hətta sadə hiylə və əmrlər öyrədə bilərsiniz. Bəzi sahiblər pişiyi xalta qayışında gəzdirməyi sevirlər.
Rus mavi pişiyinə qulluq
Rus mavi pişiyi çox təmizkar cinslərdəndir. Buna görə də tualetinin təmizliyinə xüsusilə diqqət etmək gərəkdir, yəni pişik qumu vaxtında dəyişilməlidir. Əks halda, o, tualetə getməkdən imtina edəcəkdir.
Pişiyə qulluq mərhələlərinə çimizdirmə, darama, qulaq və göz gigiyenası, ağız boşluğunun gigiyenası, antiparazitar tədbirlər aid edilir.
Rus pişiyini təqribən 3 aydan bir xüsusi pişik şampunu ilə yuya bilərsiniz. Rus mavi pişiyinin tükləri zəif tüləndiyi üçün onları həftədə bir dəfə daramanız kifayət edəcəkdir.
Pişikdə narahatlıq olmadığı halda qulağını ayda bir dəfə yoxlayıb (qulaq gənəsi və ya çirkin olub-olmamasını bilmək üçün) təmizləyə bilərsiniz. Qulaq gigiyenası üçün xüsusi losyon/süd və pambıq disklərindən istifadə edin. Çimizdirdikdən sonra qulağında su qalmasına imkan verməyin. Qulaqları mütləq quruladın. Ağız boşluğu xüsusi fırça və məcun ilə həftədə 2-3 dəfə təmizlənməlidir. Ev heyvanı nəm yem ilə bəslənirsə, rasionuna xüsusi stomatoloji çərəzlər əlavə edə bilərsiniz.
Mavi rus pişiyini bit, birə, gənədən azad etmək istəyirsinizsə, sevimlinizi ayda 1 dəfə (martdan noyabr-dək) xüsusi bit dərmanı ilə emal edin. Pişik çiy bəslənmirsə və çöldə olmursa, qurd dərmanı ildə 2 dəfə verilir.
Mavi rus pişiyinin sağlamlığı və xəstəlikləri
Bu cins pişiklər möhkəm sağlamlığı ilə seçilirlər və düzgün qayğı ilə 15-20 ilədək yaşaya bilərlər. Cinsdə heç bir genetik xəstəlik yoxdur, lakin digər sağlamlıq problemlərinə rast gəlinə bilir.
Həddindən artıq yedikləri üçün bu cins artıq çəkiyə meyllidir. Pişiklərdə habelə həzm sistemi xəstəlikləri və qida allergiyasına da rast gəlinir. Bu halda baytar ev heyvanınızı xüsusi hipoalerjenik yemə keçirməyi tövsiyə edə bilər (məsələn, Royal Canin Hypoallergenic Feline). Mədə-bağırsaq problemlərində isə müvafiq müalicəvi yem növü məsləhət görülə bilər.
Bəzi pişiklərdə yaşlaşdıqca böyrək, qaraciyər və ya ürək problemləri çıxa bilər.
Pişiyi müəyyən yaşdan sonra xüsusi qısırlaşdırılmış pişiklər üçün yem növlərinə keçirmək vacibdir, hansılar ki, sidik daşı xəstəliyinin gözəl profilaktikasıdır.
Vaxtında baytar klinikaya ziyarət, peyvənd edilmə, parazitlərə və helmintlərə qarşı dərmanlanma bir çox xəstəliklərin qarşısını alır.
