Ru
Sfinkslər, pişiklər arasında bəlkə də ən mehribanıdır. Bu pişiyin qeyri-adi və hətta "yadplanetli" görünüşünün arxasında inanılmaz dərəcədə fərasətli və xoşqəlbli bir ev heyvanı gizlənir. Enerji və dəcəlliyi ilə tüklü qardaşlarında heç də geri qalmır. İnsanpərvər pişiklərdən biri özünə qarşı eyni diqqət və sevgi tələb edəcəkdir. Buna görə də, hər gün müsbət enerji almağa və onun əvəzini qaytarmağa hazır olun.
Sfinks pişiyin yaranma tarixi
Sfinks pişik cinsi 1966-ci ildə Kanadanın Toronto şəhərində yaranmışdır. Adi tüklü pişikdən tüksüz bir bala pişik dünyaya göz açmışdır. Bu bala pişiyə Prun adı verilmişdir. Növbəti illərdə cinsin möhkəmləndirilməsi üçün Prunu öz balaları və onların balaları ilə mütəmadi şəkildə cütləşdirirdilər. Cinsin kanada xəttindən əlavə olaraq avropa xətti də mövcuddur. Sonradan sfinksləri devon-reks cinsli pişiklərlə cütləşdirməyə başlamışdırlar, çünki bunların oxşar cəhətləri çoxdur. Lakin əksər mütəxəssislər qərar gəlib ki, bu qenlərin qarışımı nəticəsində sfinkslər öz özəlliklərini itirdilər. Onların qırışları daha zəif izlənilir, bədən və göz quruluşunda da fərqlilik var.
Sfinks növləri
Kanada sfinksi
Sfinks pişiyi məhz kanadalı nümayəndələrdən yaranmışdır. Bunlar, iri və çox ifadəli gözlər, möhkəm bədən quruluşu, tüksüzlük və böyük miqdarda spesifik dəri qırışların olması ilə diqqət çəkir.
Don sfinksi (Rusiya)
Bu növ sfinkslər təsadüfən əmələ gəlmişdir. 1987-ci ildə Rusiyada tüksüz xəstə bir pişiyin üç özü kimi tüksüz bala pişiyi anadan gəlmişdir. Balardan yalnız biri, Çita adlı pişik sağ qalmışdır. Çita pişiyi sayəsində cinsin yeni budağına təməl qoyulmuşdur. Don sfinksi daha dar və bir az çəp gözlərə sahibdir. Bu pişiklərdə həmçinin dəri qırışları daha az izlənilir. Bu sfinkslər daha çox adi tüksüz pişiyə bənzəyirlər.
Peterburq sfinksi (peterbold)
Bu növ sfinkslər-2000-ci illərdə rusiyalı seleksionerlərin gördüyü iş nəticəsidir. Bu növü əldə etmək üçün don sfinsi ilə oriental pişiyi cütləşdirmişdilər. Peretbold tüksüz oriental pişiyə bənzəyir. Onun qulaqları daha aşağı hissədə yerləşir, gözlər daha dar, balaca və bir az çəpdir. Bədən quruluşları isə daha zərifdir.
Sfinks pişiyinin xasiyyəti
Enerjili sfinkslər ev heyvanı üçün asudə vaxtını təşkil edə bilən və daim ona vaxt ayırmağı bacaran insanlar üçün mükəmməldirlər. Bu ev pişiyi diqqət mərkəzində olmağı sevirlər, buna görə də yorulmadan sahibini təqib edir, bütün ailə işlərində iştirak etməyə çalışırlar. Birgə vaxt keçirməyiniz üçün, ona, özünə uyğun pişik oyuncaqlarını əldə edin. Hündür yerlərə dırmaşmağı və meymun kimi qapılardan sallanmağı sevənlər bu pişiklər üçün caynaqyonan və yataq yeri olan oyun kompleksi əla həll olacaq.
Sfinks pişiyi insanı çox sevir və ona tez öyrəşir, buna görə də böyük bir ailədə özlünü heç vaxt tənha hiss etməyəcəkdir. "Kiçik akrobatlar" heç də aqressiv deyillər və uşaqların heyvanla düzgün davrana bildiyi zaman onlarla yaxşı yola gedirlər.
Evdəki digər ev heyvanlarına qarşı çox mehribandırlar və həm pişiklər, həm də itlərlə yaxşı anlaşa bilirlər. Belə dostlar arasında sahibinin yoxluğunda darıxmağa vaxt tapmayacaqlar.
Yad insanlara qarşı da mehribandırlar. Evə qonaq gələn kimi, sfinks dərhal diqqət cəlb etməyə hazırdır.
Sfinks pişiyinin fiziki xüsusiyyətləri
- Sfinksin bədəni
Orta boy bədəni yaxşı inkişaf etmiş əzələlərə malikdir. Sinəsi genişdir, qarnı yuvarlaqdır. Sağrısı dairəvi və əzələlidir. Beli kürəkciyin arxasında qaldırılmışdır. Boynu orta uzunluqdadır və bir qədər əyilmişdir, yuvarlaqlaşdırılmışdır, əzələsi yaxşı inkişaf edib. Bədənində çox sayda qırışların olması onun vizit kartıdır.
- Sfinksin baş və kəlləsi
Başı paz şəklindədir, eninə nisbətən bir qədər uzundur. Yanaq sümükləri aydın görünür, bığ yastıqları yaxşı inkişaf etmişdir və ağıza kvadrat forma verir. Kəlləsi bir qədər yuvarlaqlaşdırılmışdır, qulaqların qarşısında düz bir nöqtəsi var. Burnu düzdür, üst hissəsində alından üzə keçid hiss olunur.
- Sfinksin gözləri
Böyük və limon şəklindədir. Kifayət qədər geniş və bir az bucaq altında yerləşir. Kirpiklərin olmaması səbəbindən heyvanın gözləri infeksiya mənbəyinə çevrilə bilər. Buna görə də, ən azı həftədə bir dəfə pişiyin gözlərini xüsusi pişiyə qulluq üçün məhsullar və ya qaynadılmış su ilə təmizləmək tövsiyə olunur.
- Sfinksin ayaqları
Bütün bədənə nisbətən orta boydur. Güclüdür və yaxşı inkişaf etmiş əzələlərə malikdir. Arxa ayaqları öndən bir qədər uzundur. Pəncələri ovaldır, öndə beş, arxada isə dörd barmağı vardır. Barmaq sümükləri aydın görünür. Pəncə yastıqları sıxdır. Pəncələrini həftədə bir dəfə yağ ləkələrinə qarşı yoxlamaq lazımdır. Təmizlik üçün xüsusi pişik üçün nəm salfetlərdən istifadə edin.
- Sfinksin quyruğu
Arıq, çevik və uzundur. Bədənlə mütənasibdir. Ucuna doğru nazikləşən bağa və ya siçan quyruğuna bənzəyir.
- Sfinksin qulaqları
Böyük və ya çox böyükdür. Əsası genişdir, açıq və düzdür. Ön tərəfdən, qulağın xarici əsası göz səviyyəsindən başlamalıdır, aşağıda və ya başın üstündə yerləşməsi qəbuledilməzdir. Daxili hissəsi tüksüzdür. Böyük qulaqları daimi qayğı tələb edir. Onları pambıq disk və qulaq losyonu ilə təmizləyin.
- Sfinksin tükü və dərisi
Pişik tüksüz görünür. Ayaqlarında, qulaqların xarici kənarlarında və quyruğunda qısa nazik tüklər ola bilər. Burnun üst hissəsi adətən qısa tüklə örtülüb. Bədənin qalan hissəsində ya heç tük yoxdur, ya da tük şaftalı qabığına bənzəyir. Dəri toxunduqda rezin teksturasını xatırladır. Bığlar ya yoxdur, ya da qısa və seyrəkdir.
Yaranmış inancın əksinə olaraq, sfinks pişiyi hipoallergik deyil. İnsanlarda allergiya adətən pişik tüklərindən deyil, dəri ifrazatlarından və tüpürcək komponentlərindən qaynaqlanır.
- Sfinksin rəngi
Tükün olmaması o demək deyil ki, sfinks pişiyi rəngsizdir. O, ağ, qara, sarı, şokolad, yasəmən, tabbi, tısbağa, ikirəngli, trikolor, kolor-point və su samuru rəngində ola bilər.
Sfinks pişiyə qulluq (baxım)
-
Sfinks çox yeyir
Tüklü pişiklərdən fərqli olaraq, sfinkslər optimal bədən istiliyini saxlamaq üçün çox enerji sərf etməlidirlər. Buna görə də, bu cinsin iştahası çox güclüdür. Piylənmənin qarşısını almaq üçün pişiyin rasionuna diqqətlə yanaşmaq vacibdir. Ev heyvanınız üçün yalnız yüksək keyfiyyətli yemlər seçin (Məs., Royal Canin pişik yemləri). Hazır yem yüksək kalorili və proteinli olmalıdır, lakin yağlı olmamalıdır. Yalnız quru yem ilə qidalandırarkən suyun qəbulunu artırın. Təmiz içməli su heyvan üçün həmişə əlçatan olmalıdır.
Sahibinin yeməyi heç vaxt acgöz sfinksin diqqətindən qaçmayacaqdır. O, mütləq yazıq şəkildə boşqabınızdan bir parça istəyəcəkdir. Burada ona tabe olmamalısınız, çünki yediyimiz yemək ev heyvanları üçün zərərlidir. Bu halda atışdırma üçün sfinksə pişik üçün çərəzlər təklif edə bilərsiniz.
Əgər ev heyvanınızı yalnız təbii qida ilə bəsləmək istəyirsinizsə, peşəkar baytar həkiminə müraciət etməlisiniz. Pişik rasionunu onun fərdi ehtiyaclarını nəzərə alaraq həkim düzgün tərtib edə bilər.
Təbii qidanı hazır yem ilə qarışdırmayın.
Unutmayın ki, heyvanın görünüşündə yaranmış hər hansı bir xoşagəlməz dəyişikliklər qidaya qarşı arzuolunmaz reaksiyanın nəticəsi ola bilər. Bu halda baytar həkiminə müraciət etməlisiniz.
-
Sfinksin təlimi
Sfinks pişiyi iyerarxiyaya hörmət edən kifayət qədər ağıllı bir cinsdir. Evin böyüyü kim olduğunu əvvəlcədən göstərsəniz, o zaman itaətdə heç bir problem yaranmamalıdır. Bu cins sahibinin səsindəki intonasiya dəyişikliyini asanlıqla tanıyır, buna görə səhv davranışlarına görə onu sərt bir tonda danlamaq kifayət edir. Əgər balaca dostunuz evdəki əşyalara ziyan vurarsa, bu problemi pişiklər üçün caynaqyonan aksesuarı ilə həll etməyə çalışın. Çətin hallarda, xüsusi pişik üçün tərgitdirici vasitələrdən istifadə edə bilərsiniz. Tualet və caynaqyonan təlimi pozitiv yanaşmalı metod ilə aparılmalıdır. Hər düzgün davranışa görə ev heyvanınızı tərifləyin və dadlı çərəz ilə mükafatlandırın.
Sfinksin gigiyenası
Tüksüz olduğuna görə sfinks asanlıqla soyuğa məruz qala bilər. Bu ən əsası bala sfinkslərə aiddir, çünki onlar, yetkin pişiklərdən fərqli olaraq, batareya və ya sahibinin ədyalı altında özlərinə isti bir yer tapa bilmirlər. Buna görə də, havanın temperaturundan asılı olaraq, pişiyə xüsusi paltar geyindirmək məsləhət görülür. Əks halda, pişiyiniz tez-tez soyuqdəymədən əziyyət çəkəcəkdir. Dostunuzu, onun rahatlığı üçün, mütləq isti pişik üçün yataq ilə təmin edin.
Tükün olmaması dəri yağının artmasına səbəb olur. Sfinksin dərisini təmizləməsəniz, məsamələrin tıxanması sızanaqlara səbəb olacaq və pişik paltarda və mebeldə yağ ləkələri qoyacaqdır. Ev heyvanınızın dərisini həftədə 1-2 dəfə pişik üçün təmizləyici salfetlər ilə silin. Pişiyi ən azı ayda iki dəfə çimizdirmək olar.
Pişiyinizin qulaq və gözlərinin xüsusi pişiklər üçün qulluq vasitələri ilə təmizlənməsi, caynaq kəsimi, ağız boşluğunun gigiyenası barədə də unutmayın. Sfinks sahibləri bəzən onun ağlamasını müşahidə edə bilərlər. Bu hal, sfinkslərin kipriklərinin olmamasından irəli gəlir. Bununla belə artıq göz yaşlarının yığılması problemi üzə çıxır.
Sfinksin sağlamlığı
Bu pişiklərdə ürək əzələsinin qalınlaşmasının baş verdiyi hipertrofik kardiomiopatiyaya rast gəlinir.
Cinsin bəzi nümayəndələri müalicə olunmayan proqressiv əzələ disfunksiyasına meyllidirlər. Xəstəlik adətən 4-7 həftəlik yaşda özünü göstərir.
Sfinkslərdə dişləm, göz çevrimi, süd vəzinin kistası, quyruq əyilməsi kimi bir sıra genetik xəstəliklərinə rast gəlinir. Sözügedən pişiklərdə tüklərin olmaması ziyanlı gün şüalarına məruz qalma, soyuqlama və dəri xəstəliklər kimi fəsadlarla nəticələnir. Dəri xəstəliklərinə akne, göbələk, keratit, vaskulit, pigmentli örə və digərləri aid edilir.
Bütün yazılanları nəzərə alaraq sfinksin rasionuna və gigiyenik baxım prosedurlarının vaxtı vaxtında keşirilməsinə ciddi nəzarət edilməlidir. Baytar həkiminin profilaktik müayinəsi barədə də unutmatyın.
